Nhà thơ Tố Hữu là một trong những người đi đầu trong phong trào thơ ca cách mạng đất nước ta. Thơ của ông luôn gắn liền với sự nghiệp cách mạng của đất nước. không những nổi tiếng là nhà thơ xuất sắc trong nền văn học của nước ta, cuộc đời của ông còn gắn bó với Đảng, với Nhà nước. Để hiểu một cách rõ ràng hơn về con người và sự nghiệp thơ ca của Tố Hữu mời bạn đọc bài viết này nhé!
Table of Contents
Tiểu sử
Tố Hữu tên thật là Nguyễn Kim Thành (1920 – 2002) quê ông ở làng Phù Lai, nay thuộc xã Quảng Thọ, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. Được lớn lên trong nhà nho nghèo có truyền thống văn chương vì vậy ngay từ nhỏ Tố Hữu đã được tiếp xúc với văn học.
Ông được biết đến là một nhà thơ tiêu biểu của thơ cách mạng nước ta đồng thời là một chính trị gia. Tố Hữu đã từng giữ các chức phận quan trọng trong hệ thống chính trị của đất nước ta như Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Phó Chủ tịch thứ Nhất Hội đồng Bộ trưởng nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa đất nước ta.
Hoạt động cách mạng của Tố Hữu
Năm 1936, Tố Hữu gia nhập Đoàn thanh niên Dân chủ Đông Dương, hăng say hoạt động cách mạng và đã được kết nạp vào đảng 2 năm sau đó. Tháng 4/1939, ông không may bị thực dân Pháp bắt giam và bị tra tấn vô cùng dã man.
Trong quá trình bị bắt, ông bị đày đi rất nhiều nhà lao từ Huế sang Quảng Trị rồi rất nhiều nhà lao khác ở Tây Nguyên. Khó khăn chồng chất khó khăn, tuy nhiên ông vẫn không lùi bước, luôn giữ vững tinh thần yêu nước và hoạt động cách mạng ở mọi hoàn cảnh
Tháng 3/1942, ông vượt ngục thành công tại Đắc Lay – Kon Tum và tìm đường ra Thanh Hóa để tiếp tục hoạt động bí mật. Năm 1947, ông chuyển lên Việt Bắc công tác, từ đấy trở đi ông được tin tưởng và giao nắm giữ rất nhiều chức phận cần thiết trong Ban văn nghệ cũng giống như trong bộ máy Nhà nước.
Quá trình sáng tác
* Tác phẩm của Tố Hữu :
– Thơ : Từ ấy (1946), Việt Bắc (1954), Gió lộng (1961), Ra trận (1972), Máu và Hoa (1977) ; Một tiếng đờn (1993).
– Tiểu luận : Xây dựng một nền văn nghệ lớn xứng đáng với nhân dân ta, với thời đại ta (1973), Cuộc sống cách mạng và văn học nghệ thuật (1981).
1. TỪ ẤY
– Tập thơ đầu tay, gồm 71 bài, sáng tác trong 10 năm (1936-1946).
– Chia thành ba phần, phản ánh rõ nét công đoạn giác ngộ và trưởng thành của người chiến sĩ cộng sản trẻ tuổi. Máu lửa gồm 27 bài, là thơ của thời kỳ Mặt trận Dân chủ ; chú ý vào những yếu tố lớn của thời đại như chống phát xít, phong kiến ; đòi hòa bình, cơm áo ; vấn đề quyền sống con người và cách mạng giải phóng dân tộc. Xiềng xích gồm 30 bài, viết trong tù ; thể hiện nỗi đau buồn và ý chí, khí phách của người chiến sĩ cách mạng trong chốn lao tù. Giải phóng gồm 14 bài, viết từ lúc vượt ngục đến một năm sau ngày độc lập ; trọng điểm ngợi ca lý tưởng, quyết tâm đuổi giặc, cứu nước và niềm vui thắng lợi.
– Trong Từ ấy, không chỉ có tiếng chim rộn ràng và hương hoa của niềm vui vừa bắt gặp lý tưởng, mà còn có lời an ủi, cổ vũ chân thành đối với những số phận bất hạnh. Và sau cùng, nhân danh cách mạng, Từ ấy là tiếng thét đầy hờn căm, là hồi kèn xung trận thôi thúc mọi người xông lên, vào trận chiến mất còn với kẻ thù để giành lại quyền sống.
– Những bài thơ tiêu biểu : Mồ côi, Hai đứa bé ; Ði đi em ; Vú em; Dửng dưng ; Tiếng hát sông Hương ; Từ ấy ; Tâm tư trong tù ; Trăng trối ; Dậy mà đi ; Hồ Chí Minh ; Vui bất tuyệt,….
2. VIỆT BẮC
– Sáng tác trọng điểm trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp (1946-1954), gồm tổng cộng 24 bài (trong đó có 06 bài dịch, 03 bài sáng tác sau 1954).
– Là bức tranh tâm tình của con người đất nước ta trong kháng chiến, thể hiện quyết tâm bảo vệ sự vẹn toàn của đất nước. Cuộc kháng chiến thật nhộn nhịp, hồ hởi nhưng vô cùng gian khổ, đau thương. Điển hình là hình ảnh quần chúng nhân dân, những người gánh cả cuộc kháng chiến trên vai. Ðó là anh Vệ quốc quân hiên ngang như thiên thần, là em bé liên hệ Mồm huýt sáo vang. Như con chim chích. Nhảy trên đường vàng. trên hết là hình ảnh Bác Hồ, lãnh tụ kính yêu – vừa cao cả, lớn lao vừa bình dị, gần gũi.
– Ðánh dấu một bước phát triển của thơ Tố Hữu về giọng điệu, ngôn ngữ. Chất dân tộc đậm đà trong thi liệu bình dị, thể thơ thân thuộc.
– Những bài thơ tiêu biểu : Phá đường, Bà mẹ Việt Bắc ; Bầm ơi ; Lượm ; Sáng tháng Năm ; Hoan hô chiến sĩ Ðiện Biên ; Việt Bắc ; Ta đi tới.
3. GIÓ LỘNG
– Gồm 25 bài, sáng tác trong 06 năm (1955-1961) ; chú ý vào hai vai trò kế hoạch : xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh chống Mỹ Ngụy, thống nhất đất nước ở miền Nam.
– Tập thơ mở ra niềm vui lớn vì nửa nước được giải phóng, tuy nhiên là niềm vui chưa trọn vẹn vì :
Ðường giải phóng mới đi một nửa
Nửa mình còn nội địa lửa sôi
Một thân không thể chia đôi
Lửa gươm không thể cắt rời núi sông
(Ba mươi năm đời ta có Ðảng)
Cái tôi trữ tình sôi nổi được bộc lộ trên nền hiện thực hoành tráng của cuộc sống mới. Gió lộng còn là thơ của lòng tri ân, nghĩa tình đối với Ðảng, Bác Hồ, với nhân dân. Tinh thần quốc tế vô sản cũng được nói đến (qua tình cảm đối với Liên Xô, Lê Nin).
– Giọng anh hùng ca ngày càng khẳng định, đề tài có sức bao quát hiện thực, ý thơ mang tầm tư tưởng cao.
– Những bài thơ tiêu biểu : Trên miền Bắc mùa xuân ; Với Lê Nin ; Người con gái Việt Nam ; Thù muôn đời muôn kiếp không tan ; Em ơi … Ba Lan ; Ba mươi năm đời ta có Ðảng ; Tiếng ru ; Bài ca xuân 1961 ; Mẹ Tơm.
4. RA TRẬN
– Gồm 31 bài, sáng tác trong 10 năm chống Mỹ (1962-1971).
– Hai dòng thơ mở bài (ở bài thứ nhất) thể hiện cảm hứng chủ đạo của cả tập thơ :
Tôi mong muốn viết những dòng thơ tươi xanh
Vẫn nóng viết những dòng thơ lửa cháy
Vốn là hồn thơ của yêu thương, nghĩa tình, Tố Hữu ao ước được làm thơ ngợi ca thanh bình. nhưng khi miền Nam, rồi cả nước, chìm trong nước sôi lửa bỏng thì Có thể nào yên, có thể nào khuây…. Dành phần đông tâm huyết để ngợi ca chủ nghĩa anh hùng cách mạng, vì vậy, giọng điệu tập thơ thấm đẫm chất hùng ca.
Những bài thơ tiêu biểu : Có thể nào yên ; Miền Nam ; Trên đường thiên lý ; Hãy nhớ lấy lời tôi ; Tiếng hát sang xuân ; Chiếc áo xanh ; Mẹ Suốt ; Êmily, con…; Kính gửi cụ Nguyễn Du ; Tấm ảnh ; Bác ơi ; Theo chân Bác.
5. MÁU VÀ HOA
– Gồm 13 bài, sáng tác trong 06 năm (1971-1977) ; có ý nghĩa tổng kết quá trình phát triển của dân tộc, của Cách mạng nước ta – một hành trình đầy máu, đầy hoa, Năm mươi năm máu đỏ thành hoa.
– Máu : biểu tượng của nỗi đau uất hận trong hàng ngàn năm nô lệ và sự hi sinh, xả thân vì nghĩa lớn, xối máu nóng rửa vết nhơ nô lệ. Hoa : biểu tượng cho vẻ đẹp của lý tưởng cộng sản, của chủ nghĩa anh hùng và niềm vui ngày chiến thắng.
– Xuất hiện nhiều bài thơ trường thiên với cảm giác tổng hợp, bao quát hơn nửa thế kỷ đấu tranh (Nước non nghìn dặm; Với Ðảng, mùa xuân).
– Những bài thơ tiêu biểu : nước ta máu và hoa ; Nước non nghìn dặm; với Ðảng, mùa xuân ; Một khúc ca xuân.
6. MỘT TIẾNG ÐỜN
– Gồm 72 bài, xuất bản năm 1993 ; được giải thưởng của Asian.
– Là những dòng tâm tư, trằn trọc từ mạch cảm xúc trong thời hòa bình. Ðời thôi lửa cháy, nên xuất hiện những dòng thơ tươi xanh – mang đậm cảm hứng thế sự. Ðề tài thơ đa dạng, đa dạng : ngợi ca vẻ đẹp của quê hương, con người ; công cuộc xây dựng quốc gia đầy khó hiểu ; tình yêu và số phận con người ; … Âm hưởng thơ bớt vang xa (hướng ngoại) mà vọng sâu hơn (hướng nội)
Em ơi nghe đó, trong đêm lạnh
Ðằm thắm bên một tiếng đờn
– Ngoài giọng anh hùng ca vốn có, thêm giọng trầm lắng, thỉnh thoảng xót xa :
Mới bình minh đó, đã hoàng hôn
Ðang nụ cười tươi, bỗng lệ tuôn
Ðời thường sớm nắng chiều mưa vậy
Khuấy động lòng ta biết mấy buồn !
(Một tiếng đờn)
– Những bài thơ tiêu biểu : Một khúc ca ; Ðêm cuối năm ; Ðêm thu quan họ; Ðảng và thơ ; Một tiếng đờn ; Lạ chưa ? ; Xuân hành 92 ; Ta lại đi ; Anh cùng em.
Giải thưởng của Tố Hữu
Giải nhất giải thưởng Văn học hội Văn nghệ Việt Nam (1954 – 1955) tập thơ Việt Bắc
Giải thưởng Văn học ASEAN của Thái Lan năm 1996 cho tập thơ Một tiếng đờn
Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật ( đợt 1, 1996)
Huân chương sao vàng 1994 cùng một số giải thương danh giá khác,…
Kết
Mặc dù Nhà thơ Tố Hữu đã đi xa nhưng những áng thơ của ông vẫn luôn còn mãi trong lòng của những bạn đọc yêu nước, yêu văn học.
Xem thêm: Kiếp nào ta cũng tìm thấy nhau review và tóm tắt hấp dẫn
Xuân Luật – Tổng Hợp, Chỉnh sửa
(Nguồn tham khảo: aokieudep, freetuts, sachhay24h)
